Ontstekingsbronnen - temperatuurklasse

Er zijn tal van oorzaken waardoor een brandbaar mengsel ontstoken kan worden. Het betreft met name hete oppervlakken, vlammen, vonken, statische elektriciteit, straling, ultrasoon geluid en chemische reacties.

De zelfontbrandingstemperatuur is de laagste temperatuur waarbij een gas-lucht-mengsel ontstoken kan worden. Betreft het een mengsel van gassen, dan moet er uiteraard gekozen worden voor de laagste zelfontbrandingstemperatuur van de verschillende gassen.
In installaties voorkomend materieel dient een lagere temperatuur te hebben dan de zelfontbrandingstemperatuur. Omdat de temperatuur zo’n bepalende factor is voor de ontbranding, is het materieel ingedeeld in temperatuurklassen T1 tot en met T6. Voor wat betreft de maximaal toelaatbare oppervlakte temperatuur geldt voor T1 een waarde van 450 ^oC en T6 een waarde van 85 ^oC.

Gasgroepen

Er bestaan vele soorten gassen en dampen. Deze zijn ingedeeld in twee hoofdgroepen. Groep I bevat ondergronds gas dat alleen voorkomt in mijnen, een voorbeeld hiervan is mijngas. In groep II zijn alle ontvlambare gassen en dampen ondergebracht die in de industrie voorkomen. Vervolgens is groep II weer opgedeeld in gasgroep IIA, IIB en IIC. Voorbeelden voor gasgroep IIA zijn propaan, butaan en aardgas, voor gasgroep IIB ethyleen, ethanol en koolmonoxide en voor gasgroep IIC waterstof en acetyleen.

Alleen materieel dat geschikt is voor een bepaalde subgroep mag worden ingezet. Hierbij mag het materieel wel voor een lagere subgroep worden ingezet, niet voor een hogere.

Gevarenzone-indeling

Een gevarenzone-indeling is een hulpmiddel om plaatsen waar explosies kunnen optreden te analyseren en te classificeren. Allereerst kan er een verdeling worden gemaakt van gevaarlijke en niet-gevaarlijke gebieden.

Niet-gevaarlijk is een gebied waar geen maatregelen genomen hoeven te worden om het gevaar van ontstekingsbronnen te elimineren. 

Voor gevaarlijke gebieden zijn deze maatregelen wel noodzakelijk. Er zijn drie soorten gevaarlijke gebieden:

• Zone 0: explosieve atmosfeer is voortdurend of gedurende lange perioden aanwezig.
• Zone 1: kans op aanwezigheid van explosief atmosfeer is groot, tussen de 0,1% en 10% van de bedrijfsduur.
• Zone 2: kans op aanwezigheid van explosief atmosfeer is klein, minder dan 0,1% van de bedrijfsduur.

Het indelen betreft een drie-stappen-plan:

1. Vaststellen of gevarenindeling nodig is.
2. Bepaling van het soort gevarenzone, zone 0, zone 1 of zone 2.
3. Bepaling van de afmeting van de zone.

Het vaststellen om welke soort gevarenzone het gaat, hangt ook af van de ventilatieomstandigheden. De afmeting van de zone wordt onder andere bepaald door de inschatting hoeveel gevaarlijke stof er vrij kan komen en hoe de verspreiding ervan verloopt. Ver van de locatie van de vrijgekomen stof zal de verdunning met lucht zo groot zijn, dat de concentratie beneden de onderste explosiegrens komt en er geen explosierisico meer is. Dit vormt de grens van de gevarenzone.

Een gemakkelijkere en meer praktisch methode om de afmeting te bepalen is gebaseerd op 3 uitgangspunten:

1. De gevarenbronnen worden ingedeeld op twee groottes van het vrijkomend debiet, een kleiner dan 1 g/s en 1 g/s tot en met 10 g/s.
2. De gevarenzone heeft de vorm van een bol, met als middelpunt de plaats waar de gevaarlijke stof vrijkomt. De straal is de grootste afstand waar zich nog explosieve mengsels kunnen bevinden onder de ongunstigste ventilatie-omstandigheden.
3. De gehele ruimte waar de gevarenbron zich bevindt wordt beschouwd als gevarenzone.